PRZESTRZENIE SZTUKI I CZAS DLA SZTUKI

To może przypadek, a może wcale nie, ale w drugim pandemicznym roku, kiedy w kraju znów pozamykano niemal wszystko, co wiązało się z kulturą, w Katowicach odbyły się dwa cykliczne wydarzenia – oba w sposób istotny związane z tańcem. Mam na myśli Festiwal Sztuk Perfomatywnych A Part oraz Przestrzenie Sztuki. O pierwszym z nich – również w kontekście pandemicznym - już pisałem w ubiegłym roku. Przestrzenie Sztuki w Katowicach również pokazały wszystkie zaplanowane spektakle, odbyły się rezydencje, warsztaty choreograficzne, muzyczne jamy czy zajęcia taneczne dla równych grup wiekowych, działało Laboratorium Twórcze. Ba, znalazło się miejsce i czas również dla projektów tworzonych przez inne ośrodki zaangażowane w projekt: spektakle środowisk tanecznych z Łodzi czy Krakowa. Taniec, spektakl taneczny, performans – niczym włoska tarantella, którą tańczono przecież, żeby uchronić się przed działaniem toksyn – oparł się pandemii, a być może i działaniu nowego patogenu.

Daniel Leżoń, artysta-tancerz powiedział:

Dla mnie taniec to najbardziej złożona i wyjątkowa aktywność ludzka. Taniec to koordynacja, dynamika, empatia, siła, czułość, wyobraźnia i uważność. A czym jest taniec dla miasta? Oddziaływaniem na ludzi. Taniec jest integracją, zawiązaniem wspólnoty, w której komunikacja odbywa się na poziomie zmysłów, poza rzeczywistością werbalną. 

Jeśli nikt z państwa o Przestrzeniach Sztuki nie słyszał, pora nadrobić zaległości.

Program powołania interdyscyplinarnych centrów kultury w ścisłej afiliacji instytucji centralnych, samorządowych i pozarządowych (w tym samych zainteresowanych artystów) powstał dwa lata temu, w 2020 roku, po przeprowadzeniu pilotażu rok wcześniej, który wykazał, że w regionie istnieje bardzo aktywne i ambitne środowisko tancerzy niezależnych, któremu zależy na organizacji stałego programu tanecznego w tym rejonie Polski. Oczywiście pilotaż nie dotyczył tylko Śląska. Dzięki tej akcji zostało utworzonych dziesięć ośrodków regionalnych w obszarze tańca – w Katowicach, Lublinie, Kielcach, Łodzi i Białymstoku) i teatru (Łódź, Lublin, Rzeszów, Zielona Góra i Olsztyn). Program, który po raz pierwszy wystartował w ubiegłym roku, jest realizowany przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca oraz Instytut Teatralny im Zbigniewa Raszewskiego, pod auspicjami MKiDN. Śląskim operatorem jest Katowice Miasto Ogrodów we współpracy z Akademią Muzyczną im. Karola Szymanowskiego. 

Wybór Katowic zdawał się oczywisty ze względu na aktywność miasta i artystów scen instytucjonalnych i niezależnych na polskiej scenie tanecznej: w regionie działa Szkoła Baletowa oraz Wydział Teatru Tańca w Bytomiu, Zakład Tańca Akademii Muzycznej w Katowicach, Opera Śląska, Teatr Rozbark, Zespół Pieśni i Tańca Śląsk i wspomniany już wyżej Teatr A Part od kilkunastu lat organizujący festiwal sztuk perfomatywnych, których taniec, phisical theatre jest elementem zasadniczym i konstytutywnym. Artystycznym rdzeniem tej aktywności i znakiem rozpoznawczym Śląskiego Teatru Tańca oraz kierunku Taniec w AM w Katowicach jest Polska Technika Tańca Współczesnego (technika – o czym przypomina Jacek Łumiński, kierownik Zakładu – powstaje z inspiracji rodzimymi tradycjami kulturowymi i jest unikatową formą ekspresji cielesnej). Mamy również do czynienia z wieloma ośrodkami i grupami, które nie są etatowo związane z żadną instytucją kultury czy instytucją artystyczną. To szczególnie tej grupie, pozbawionej „stałego adresu”, dedykowany jest program. Nie tylko chodzi o konsolidację środowiska, wspólne dzielenie się doświadczeniem, ale zapewnienie jej odpowiedniej infrastruktury, poszerzeni możliwości twórczych i gwarancji prezentacji dzieł scenicznych.

Na Przestrzenie Sztuki składają się cztery filary: artystyczny, edukacyjny, społeczny i prozdrowotny.

Głównym założeniem jest stworzenie miejsca dla prezentacji lokalnych środowisk artystycznych, na bazie których będzie prowadzona również działalność edukacyjna i animacyjna angażująca oczywiście społeczności lokalne. Priorytetowo traktowane są działania oparte na żywym kontakcie z widzem – uczestnikiem zajęć, warsztatów lub po prostu – odbiorcą spektaklu.

Magdalena Gościniak napisała, że

PS zapraszają do tańczenia i korzystania z tańca jako sztuki.

Jacek Łumiński (autor koncepcji merytorycznej PS Katowice) w wywiadzie dla Ultramaryny dodaje:

Chcemy podnieść poziom tancerzy, wykształcić choreografów, dać dostęp społeczeństwu do tańca jako terapii, sposobu na spędzanie wolnego czasu, procesu uczenia. Badania udowadniają, że taniec pomaga w uczeniu się przedmiotów ścisłych i humanistycznych, rozwija wyobraźnię, pisanie, tworzenie.

Zaangażowani w katowickie działania artyści są przekonani, że taniec ma bardzo wiele do zaoferowana tzw. „zwykłym ludziom”. Może być terapią i autoterapią, procesem edukacyjnym na polu rozwoju wyobraźni. Zapewnia interakcję z ludźmi, światem abstrakcji, przestrzenią pozarozumową, potrafi ich integrować, daje poczucie bycia częścią wspólnoty.

W tym roku Przestrzenie Sztuki wystartowały z warsztatami Contact Improvisation. Odbyły się również dwa kolejne wydarzenia: pokaz prac rezydentek PS oraz Jam Taneczny – oba w siedzibie Wydziału Tańca AM. W kolejnych dniach i tygodniach program warsztatowy będzie stopniowo rozszerzany (m.in. o zajęcia Kondycjonowania ciała i Taniec tradycyjny, czy zajęcia dla seniorów: „Więcej lat to więcej życia”), ruszy również Kino Tańca, w którego pierwszej odsłonie zobaczymy filmy krótkometrażowe („Reines d’un Jour” Pascala Magnina, „Measure” 33 Fainting Spells, „A Village Trilogy” Laury Taler, „Cornered” Michaela Downinga). Ogłoszony został również otwarty konkurs na prezentację spektakli, w we wrześniu zaprezentowane zostaną słuchowisko choreograficzne „Humani Corporis Fabrica” (realizacja w ramach programu PS Kielce i PS Lublin) oraz spektakl „Skarb Nienazwanej Góry” z muzyką na żywo dla dzieci w wieku 4-10 lat (współpraca z PS Taniec Łódź).     

Radek Kobierski