Katowickie synagogi

Wystawa o katowickich synagogach powstała z inspiracji pracowników Archiwum Miasta Katowice dla upamiętnienia 110. rocznicy uroczystego otwarcia Nowej Synagogi. Dzisiaj w odświeżonej i nowej wersji prezentujemy ją w ramach wydarzenia „MY-WY – katowiccy Żydzi”.

 

Wernisaż + oprowadzanie kuratorskie: 13 czerwca, godz. 19.30, Galeria 5

Wstęp wolny. Wystawa do 23 czerwca 2019 r.

 

Na wystawie pokazano coś innego niż popularne dziś widokówki Synagogi, a mianowicie oryginalne projekty budowlane, które zachowały się w Archiwum Urzędu Miasta Katowice, a obecnie przechowywane są w większości w Archiwum Państwowym w Katowicach. 

 

Środa 12 września 1900 roku była w dziejach Gminy Synagogalnej w Katowicach dniem wyjątkowo radosnym. W tym dniu uroczyście poświęcono Nową Synagogę zbudowaną przy August-Schneider Straße – dziś jest to ulica Adama Mickiewicza. W czerwcu przed tymi uroczystościami rabin Jacob Cohn ukończył pisanie w języku niemieckim niewielkiej książki „Historia Gminy Synagogalnej w Katowicach na Górnym Śląsku”. „...Kiedy niniejsza kronika dotrze do rąk członków gminy, ukończona będzie już wspaniała, przepiękna pod względem architektonicznym budowla, na chwałę Bożą, dla dobra religijnego gminy i dla ozdoby miasta...”  – zapowiadał rabin. Dziś po Synagodze nie ma śladu. Przypomina ją tylko nazwa: Plac Synagogi. Nazwa wprowadzona została uchwałą Rady Miasta Katowice z dnia 8 października 1990 roku. Katowicką Synagogę z 1900 roku można więc sobie tylko wyobrażać na podstawie starych fotografii i pocztówek. Na wystawie prezentujemy coś więcej niż popularne dziś widokówki, a mianowicie oryginalne projekty Synagogi i budynku Gminy, które zachowały się w Archiwum Urzędu Miasta Katowice, a obecnie przechowywane są w Archiwum Państwowym w Katowicach. Prezentowane projekty z 1898 roku przedłożone zostały Policji Budowlanej działającej w mieście w celu uzyskania pozwoleń na budowy. Projekty Synagogi i budynku Gminy opracowano w Katowicach w firmie Ignatz Grünfeld Baugeschäft. Czy pozostało coś materialnego – oprócz starych papierów i pocztówek – po Synagodze z 1900 roku i po budynku administracyjnym? Tak. Jest to Przychodnia Zdrowia przy ulicy Adama Mickiewicza. Niektórzy katowiczanie pamiętają, iż po II wojnie była tam siedziba Redakcji „Trybuny Robotniczej”. Ale czy ten budynek można potraktować jako pozostałość po trzeciej katowickiej Synagodze? Zapraszamy na wystawę. Prezentowany materiał źródłowy pozwoli Państwu odpowiedzieć na to pytanie.

 

Kurator: Zofia Kusztal

Zofia Kusztal - doktor historii, judaistka, kierownik Archiwum Miasta Katowice; członkini TZKŻ w Katowicach